Chóp xoay (rotator clà tên gọi của 1 cấu trúc gồm 4 gân hợp thành ( gân trên gai, gân dưới gai, gân tròn bé và gân dưới vai), có vai trò rất quan trọng trong các động tác nâng cánh tay, đặc biệt nâng tay qua đầu hoặc các động tác khó khác như gãi lưng,... Thương tổn chóp xoay khá thường gặp ở người có tuổi, mức độ tổn thương khác nhau từ viêm cho đến tổn thương về mặt giải phẫu như đụng dập hoặc rách gân. Tổn thương chóp xoay do chấn thương ít gặp hơn, phổ biến nhất là ở người có tuổi. Bên cạnh yếu tố chất lượng gân giảm do tuổi thọ thì 1 yếu tố rất quan trọng được nhắc đến là tình trạng viêm do cọ xát (frictional inflammation) và sau đó về lâu dài là rách gân do cọ xát. Bình thường, vận động của chóp xoay được làm trơn bởi 1 túi thanh dich bao quanh và không có tiếp xúc cơ học với các cấu trúc giải phẫu khác khi vận động. Khi bệnh nhân có tuổi, chất lượng dịch trong túi thanh dịch giảm, vận động của chóp xoay sẽ bị ma sát với cấu trúc xung quanh nhiều hơn đồng thời các cấu trúc thoái hoá xung quanh (mỏm cùng vai) làm tăng nguy cơ cọ xát trực tiếp dẫn đến tình trạng viêm và lâu dài sẽ rách gân. Tình trạng này (subacromial impingement) được dịch nôm na ra tiếng việt là Hẹp khoang dưới mỏm cùng vai
Có thể nói, bệnh lý của chóp xoay và khoang dưới mỏm cùng là nguyên nhân phổ biến của tình trạng đau vai ở người có tuổi. Việc phát hiện sớm các nguy cơ cũng như tổn thương sẽ giúp cho việc điều trị và kiểm soát bệnh hiệu quả. Trong trường hợp phát hiện muộn, can thiệp phẫu thuật được đặt ra với nguyên tắc căn bản là giải quyết các nguyên nhân gây cọ xát trực tiếp của chóp và khâu phục hồi gân rách. Tổn thương rách nhỏ thì việc khâu phục hồi đạt hiệu quả cao và chức năng khớp vai được cải thiện nhiều. Tổn thương rách lớn (massive tear) thì phẫu thuật gặp nhiều khó khăn và đôi khi phục hồi không đạt được như giải phẫu và do đó chức năng khớp vai chỉ cải thiện chứ không thể đạt mức tốt nhất được.
Hình ảnh dưới đây là phim x quang và cộng hưởng từ của 1 bệnh nhân rách lớn chóp xoay đến muộn đã được phẫu thuật.
