Bệnh viện Đại học Y Dược XUẤT HUYẾT TIêU HOÁ TRêN Xuât huyêt tieu hoa tren (XHTH tren) la mọt câp cưu nọi ngoai khoa thuơng...

 XUẤT HUYẾT TIêU HOÁ TRêN

Xuât huyêt tieu hoa tren (XHTH tren) la mọt câp cưu nọi ngoai khoa thuơng gạp va co thê đe doa đên tinh mang. XHTH tren đuơc đinh nghia la nhưng truơng hơp xuât huyêt co nguôn gôc tư thưc quan, da day va ta trang (tư goc Treitz trơ len). XHTH tren xay ra nhiêu gâp 4 lân so vơi XHTH duơi va la nguyen nhan chinh gay ra nhiêu biên chưng va tư vong.

XUÂT HUYêT TIEU HOA TREN DO LOÉT DA DAY-TA TRANG

Loet da day-ta trang (loet DD-TT) la mọt ô thiêu hut ơ thanh cua da day hay ta trang, xuyen qua lơp co-niem đên cac lơp sau hon. Chay mau loet DD-TT la mọt biên chưng thuơng gạp, nguy hiêm cho nguơi bẹnh va chi phi y tê cao. Đa sô chay mau thuơng tư ngưng va it tai phat trong khi năm viẹn, tuy nhien co mọt nhom co nguy co tai phat cao va phai cân đên điêu tri nọi soi. Nêu nọi soi thât bai thi mơi phai cân tơi can thiẹp mach hoạc phâu thuạt.

Điêu tri nọi khoa câp cưu
Kham nghiẹm đâu tien la tât ca người bệnh loet DD-TT phai đuơc thư xem co bi nhiêm H.pylori va đuơc điêu tri. Điêu tri tiẹt trư H. pylori ơ cac người bệnh loet DD-TT co ty lẹ khoi loet cao hon. Ngoai ra, điêu tri tiẹt trư H. pylori cung co ty lẹ loet tai phat thâp hon so vơi nhưng người bệnh loet khong đuơc duy tri tri liẹu chông tiêt. Đông thơi người bệnh phai tranh dung cac thuôc nhu noi ơ tren, tranh dung cac thưc an gay kho tieu, khong hut thuôc, han chê triẹt đê uông ruơu. Tât ca người bệnh đêu phai điêu tri chông tiêt vơi cac thuôc ưc chê bom proton cho dê lanh ô loet.

Cac biên chưng cua loet DD-TT bao gôm: chay mau, thung ô loet va tăc hep mon vi. Tren nọi soi, XHTH do loet da day-ta trang co ô loet ơ da day hay ta trang vơi cac mưc đọ chay mau khac nhau: mau chay thanh tia hay ri ra, hinh anh mau cuc, lọ mach mau hay vẹt mau đen tren nên ô loet. Chay mau loet DD-TT hay gạp nhât ơ người bệnh cao tuôi (60 ơ tuôi 60 va 20 ơ tuôi 80), điêu nay co lien quan vơi viẹc sư dung cac thuôc aspirin va clopidogrel hay khang viem khong steroid ơ nguơi gia trong điêu tri dư phong cac bẹnh ly tim-mach va tai biên mach mau nao hay viem khơp. Cac yêu tô nguy co cua biên chưng loet la: sư dung cac thuôc khang viem khong steroid, nhiêm H. pylori va cac ô loet co kich thuơc lơn tren 1 cm.

Điêu tri cac biên chưng noi chung ngay nay bao gôm: sư dung sơm cac thuôc ưc chê bom proton đuơng tinh mach, điêu tri tiẹt trư H. pylori, nọi soi đê kiêm soat chay mau, thay đôi cac chi đinh va phuong phap phâu thuạt co truơc đay.

Cac phuong tiẹn câm mau
Cac điêu tri dung trong chay mau loet DD-TT bao gôm: hôi sưc, điêu tri loai bo acid, điêu tri nọi soi khi chay mau co nguy co tiêp diên hay tai phat (sư dung: cac dung cu đôt điẹn đon cưc hoạc luơng cưc đê đôt câm mau, cac kep mach mau hemoclips, hoạc cac phuong tiẹn câm mau mơi an toan hon chăng han nhu argon plasma...).

Cac can thiẹp nọi mach
Gân đay ky thuạt can thiẹp nọi mach đuơc phat triên, đạc biẹt la ky thuạt lam thuyen tăc đọng mach đa lam thay đôi đang kê điêu tri XHTH, nhât la cho cac XHTH khong xac đinh đuơc vi tri chay mau. Theo cac nghien cưu, can thiẹp nọi mach co ty lẹ thanh cong vê ky thuạt rât cao (90 100) va đa giup lam giam ro rẹt sô truơng hơp phai phâu thuạt câp cưu câm mau.

Cac điêu tri phâu thuạt
Xư tri ngoai khoa bẹnh loet DD- TT khi nao thạt cân thiêt, điêu tri câp cưu cac biên chưng đe doa đên nguơi bẹnh va cho cac truơng hơp rât kho tri băng nọi khoa nhu: chay mau, thung, tăc hep mon vi va nghi ngơ ac tinh.

Tom lai: XHTH tren do loet da day-ta trang chiêm ty lẹ cao, khoang 28 59. Tân suât măc XHTH tren do loet da day-ta trang co lien quan chạt che vơi ty lẹ nhiêm H. pylori cao trong cọng đông va vơi viẹc sư dung mọt sô thuôc ơ nguơi gia. Hiẹn nay, ty lẹ nhiêm H. pylori đang giam dân tai cac nuơc phuong Tay nhung tai Viẹt Nam co đên 70 dan sô nhiêm H. pylori. Tinh trang khang thuôc cua H. pylori ơ nuơc ta cung đạt ra nhiêu thach thưc. Tư vong do loet da day-ta trang tang dân theo tuôi do cac biên chưng cua loet nhu chay mau va thung loet da day-ta trang. Chân đoan va điêu tri sơm loet da day-ta trang la yêu tô quan trong đê giam ty lẹ tư vong.

XUÂT HUYêT TIEU HOA TREN DO TANG AP LƯC TĩNH MACH CƯA

Nguyen nhan dân đên tang ap lưc tinh mach cưa chu yêu la xo gan do cac nguyen nhan nhu: viem gan sieu vi, xo gan tư miên, xo gan do ruơu, xo gan mạt nguyen phat... Tang ap lưc tinh mach cưa gay ra gian tinh mach thưc quan, đi kem hay khong vơi gian tinh mach phinh vi. Vơ tinh mach thưc quan hay tinh mach phinh vi thuơng gay chay mau nghiem trong, do bẹnh ly cua gan va rôi loan đong mau.

Dư phong chay mau do tang ap lưc tĩnh mach cưa
Chay mau trong cac truơng hơp nay la mọt biên chưng cưc ky nghiem trong, đe doa đên tinh mang. Phai băng moi cach đê dư phong chay mau cho cac người bệnh co nguy co chay mau lân đâu. Dư phong nọi khoa la sư dung cac thuôc chen beta khong chon loc: propranolol hay carvedilol. Biên chưng lơn nhât cua tang ap lưc cưa la chay mau tư cac bui gian tinh mach thưc quan. It gạp hon cac chay mau do gian tinh mach da day, ta trang hay đai trang trong tang ap lưc tinh mach cưa.

Điêu tri chay mau câp
Đuơc xay dưng tren 3 chiên luơc: sư dung cac thuôc co mach, cac khang sinh, va điêu tri nọi soi. Điêu tri nọi soi thăt cac mach mau vơ tuy co hiẹu qua nhung bi han chê bơi co kem cac nguy co. Khoang 50 sô người bệnh xo gan co cac bui gian tinh mach thưc quan. Trong qua trinh tiên triên cua bẹnh, sô truơng hơp nay co thê len tơi 90. Ty lẹ tư vong do chay mau gian tinh mach thưc quan la 7-15. Nguy co chay mau tai phat cung rât cao. Tât ca cac người bệnh mơi đuơc chân đoan xo gan đêu cân phai đuơc nọi soi đuơng tieu hoa tren đê tâm soat gian tinh mach thưc quan-da day. Cac gian tinh mach thưc quan > 5 mm đêu phai tiên hanh ngay điêu tri dư phong, điêu nay băt buọc phai lam.

Dư phong chay mau
Dung cac thuôc hoạc can thiẹp nọi soi (thăt cac bui gian tinh mach băng cac vong cao su) co kêt qua nhu nhau. TIPS co hiẹu qua lam giam ty lẹ chay mau tai phat. Viẹc xư tri chay mau tư cac gian tinh mach bao gôm: dung cac thuôc vạn mach (somatostatin, octreotide), nọi soi thăt cac gian tinh mach vơi vong cao su, chen bong (bom phông bong cao su lam giam nhe hay lam ngưng cac chay mau kho tri) va TIPS.

CAC NGUYEN NHAN KHAC IT GẶP CUA XUÂT HUYêT TIEU HOA TREN

Họi chưng MalloryWeiss (thuơng do niem mac đoan cuôi thưc quan hay vung tam vi va phinh vi bi rach doc, chiêm 15 cac truơng hơp XHTH tren).
Viem loet trơt da day
Viem loet trơt thưc quan
Tôn thuong Dieulafoy (do mọt đọng mach nho gian to ngoăn ngoeo ơ lơp duơi niem cua da day, tai bât cư vi tri nao trong da day, bi an mon va chay mau)
Di san mach mau cua da day (2-4)
Viem da day câp do tam trang cang thăng - stress (thuơng gạp ơ người bệnh bi chân thuong nạng, người bệnh thuơng năm điêu tri tai khoa san soc đạc biẹt).

KHUYêN CAO

Đê phong ngưa XHTH tren, chung ta cân:
Đôi vơi loet da day-ta trang do nhiêm H. pylori: H. pylori la vi khuân thuơng lay qua đuơng an uông nen chung ta cân co thoi quen an uông hơp vẹ sinh đê giam ty lẹ lay nhiêm H. pylori. Khi nhiêm H. pylori, chung ta cân tuan thu phac đô điêu tri đê tang ty lẹ thanh cong va giam ty lẹ khang thuôc.
Đôi vơi nhưng nguơi bẹnh phai sư dung aspirin hay cac thuôc khang viem giam đau, cân sư dung them cac thuôc bao vẹ niem mac da day đê tranh loet da day-ta trang.

ThS BS. Pham Cong Khanh - Phó trưởng Khoa Nội soi Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM
ThS BS. Cao Ngoc Tuân Khoa Tiêu hoá Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM

Mời Quý vị xem đầy đủ bài viết tại: http://www.bvdaihoc.com.vn/Home/ViewDetail/2321#maincontent

#benhviendaihocyduoc #kienthucykhoa #khoatieuhoa #xuathuyettieuhoa

Hãy chủ động theo dõi kênh truyền thông y tế chính thống của Bệnh viện tại:
Đăng ký (Subcribe) kênh Youtube: https://bit.ly/2wF8HKq
Quan tâm kênh Zalo: https://zalo.me/bvdhyd
Like Fanpage: https://www.facebook.com/benhviendaihocyduoc
Theo dõi Website: http://www.bvdaihoc.com.vn/
Để được tư vấn và khám bệnh, vui lòng đăng ký tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - 215 Hồng Bàng, phường 11, quận 5, TPHCM.
Đặt lịch khám bệnh trực tuyến tại: https://umc.medpro.com.vn/ - Hoặc tải ứng dụng: UMC- Đăng ký khám bệnh Online (App Store, Google Play)
Thời gian phát số khám bệnh từ thứ Hai đến thứ Sáu: 05h00 - 16h30, thứ Bảy: 05h00 - 11h30.
Thời gian khám bệnh từ thứ Hai đến thứ Sáu: 06h30 - 12h00 và 13h00 - 16h30, thứ Bảy: 06h30 - 11h30.
Xem lịch khám của bác sĩ tại Website: http://bvdaihoc.com.vn/Home/ViewLichKham#maincontent
Mọi thông tin vui lòng liên hệ Bộ phận Chăm sóc khách hàng (trong giờ hành chính): 19007178